Πολλές φορές στη διπλωματική διαδρομή οι επαγγελματίες διπλωμάτες βρεθήκαμε μπροστά σε σκηνές παρόμοιες με τη συνάντηση των Προέδρων ΗΠΑ – Ουκρανίας. Η τηλεοπτική εικόνα που έφθασε σε κάθε γωνιά του κόσμου σόκαρε επειδή ο Πρόεδρος της υπερδύναμης αντιμετώπισε τον ασθενέστερο Πρόεδρο συνομιλητή του με την ευθύτητα που έχει επιδείξει από την αρχή της παρουσίας του στον στίβο της πολιτικής.

Ο Πρόεδρος Τραμπ θεωρεί ότι έφτασε η στιγμή να τερματιστεί ο πόλεμος ενός λαού που διεκδικεί την αξιοπρέπειά του, την εθνική του κυριαρχία, την εδαφική του ακεραιότητα, παρότι προκαλείται από τη στρατιωτική εισβολή μίας «αδελφικής, ομόδοξης» υπερδύναμης.

Η Μόσχα με την προσάρτηση της Κριμαίας ανέτρεψε μονομερώς τις μεταπολεμικές συμφωνίες που καθόριζαν τα σύνορα των κρατών, ώστε να μην προκληθεί ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Όλοι, κυρίως όσοι δεν έχουμε γνωρίσει πολέμους, δεν φανταζόμασταν ότι μπορεί να ξεσπάσει πόλεμος στην Ευρώπη.

Οι ΗΠΑ δεν αφίστανται των διεθνών αρχών και των επιταγών του Χάρτη του ΟΗΕ. Θεωρούν όμως, σύμφωνα με την πολιτική τους ανάλυση, ότι κρίσεις που αποδυναμώνουν την πολιτική εξισορρόπησης του ανταγωνισμού με την Κίνα δεν μπορούν να φορτίζονται και από ανταγωνισμούς συμμάχων στο ΝΑΤΟ, από ένοπλες συγκρούσεις στην Ευρώπη, από χρόνιες εκκρεμότητες στην Παλαιστίνη και την περιοχή ΜΕΝΑ.

Το παράθυρο έμεινε μισάνοιχτο

Η υποδοχή του Προέδρου Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον, ενώ πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με το διπλωματικό πρωτόκολλο, εξελίχθηκε σε μία on camera αντιπαράθεση δύο Προέδρων. Από τη συνάντηση, κατά τους ψύχραιμους διεθνείς παρατηρητές, δυστυχώς δεν εξυπηρετήθηκε η ελάχιστη κοινή επιδίωξη, αλλά ούτε υπήρξε νικητής ή ηττημένος.

Τα συμφέροντα συγκρούστηκαν με προσωπικούς εγωισμούς, με συνέπεια μία προσδοκώμενη win-win προσπάθεια να μετατραπεί σε πρωτόγνωρη δημόσια σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ δύο πρωταγωνιστών, ενός επιχειρηματία και ενός ηθοποιού, που επέλεξαν τελικώς zero sum game. Μόλις όμως απομακρύνθηκαν από το πεδίο της δημοσιότητας, μισάνοιξαν ξανά το παράθυρο που όλοι θεώρησαν ότι έκλεισε ερμητικά.

Οι Πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ουκρανίας γνωρίζουν ότι το σημείο τριβής τους δεν μπορεί να καταστρέψει την εύθραυστη παγκόσμια ισορροπία με επιλογές που δημιουργούν «εγκεφαλικό» στις διεθνείς σχέσεις.

Μετά την Ουάσιγκτον ο Πρόεδρος Ζελένσκι συμμετείχε στη σύνοδο των «προθύμων» Ευρωπαίων ηγετών στο Λονδίνο και όχι των ηγετών της Ε.Ε., που επρόκειτο να ακολουθήσει.

● Η Ευρώπη εμφανίζεται να αναζητά διεξόδους στο Ουκρανικό και στη σχέση με τις ΗΠΑ.

● Γαλλία και Ηνωμένο Βασίλειο συνεργάζονται, συμπεριλαμβάνοντας και την Ουκρανία στις συνομιλίες τους, προκειμένου να παρουσιαστεί πρόταση που οι ΗΠΑ θα αξιολογήσουν ως ικανοποιητική για τις θέσεις που εκφράζονται από την Ουάσιγκτον για έναν πόλεμο που εξελίσσεται μέσα στην Ευρώπη και εμπλέκει ευθέως χώρες του ΝΑΤΟ.

● Η Τουρκία προσκαλείται σε πολλά φόρα, μάλλον για να ακούσει με ήπιο διπλωματικό ευρωπαϊκό τρόπο όσα ο Τραμπ προβάλλει με σκληρή αντιδιπλωματική γλώσσα, επειδή η Άγκυρα δημιουργεί πολλά προβλήματα και όχι μόνο επειδή εκτιμάται η γεωστρατηγική σημασία της Τουρκίας.

Απουσία κατανόησης

Η υποδοχή του Προέδρου Ζελένσκι από τον βασιλιά Κάρολο δηλώνει την απόλυτη υποστήριξη του θεσμικού Ηνωμένου Βασιλείου στις αρχές του πολιτισμένου κόσμου και όχι στην επιθυμία του Ουκρανού Προέδρου για ανυποχώρητη και συνεχή σύγκρουση με τη Ρωσία, η οποία απορρίπτεται από τις ΗΠΑ.

Τη στιγμή που εξελίσσεται σε όλα τα πεδία και τα κοινά μέτωπα έντονη αλλά ουσιαστική συζήτηση, ο σοβαρότατος κ. Τουσκ διερωτάται γιατί 350 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ζητούν από 250 εκατομμύρια Αμερικανούς να αναλάβουν την κοινή άμυνα έναντι 150 εκατομμυρίων Ρώσων.

Ο κύριος Τουσκ γνωρίζει από την ιστορία και την πολιτική εξέλιξη της Ευρώπης και της χώρας του την απάντηση που έστρεψε και την Πολωνία αμέσως προς το ΝΑΤΟ, αξιολογώντας θετικά την απόφαση των ΗΠΑ να στηρίζουν την άμυνα της Ευρώπης έναντι μίας επιθετικής και επεκτεινόμενης Ρωσίας ακόμη και τον 21ο αιώνα.

Ευτυχώς η πλειονότητα των ηγετών και των λαών γνωρίζουν ότι η επαναστατική αλλαγή που αναζητούμε στον 21ο αιώνα μπορεί να πραγματοποιηθεί με ηπιότερους όρους, που διαφέρουν από αυτούς της βιομηχανικής επανάστασης και των παγκοσμίων συγκρούσεων.

Οι κοινωνίες χρειάστηκε στο παρελθόν να διεκδικήσουν σημαντικές αλλαγές με πολύ αίμα, εκατόμβες νεκρών και εκατομμύρια αναπήρων πολιτών, αλλά στην εποχή μας, με συνεργασίες έστω και της ύστατης στιγμής, μπορούν να περιοριστούν οι θυσίες ανθρώπων και πόρων. Όσο όμως η πρόταση των ΗΠΑ δεν γίνεται αντιληπτή ούτε από τους συμμάχους, όλος ο κόσμος καθημερινά κυλά προς το χείλος της αβύσσου.

Ζητούμενο η διεθνής κυριαρχία

Στον προγραμματισμό των ΗΠΑ μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο κυριάρχησε η απόφαση αμυντικής εξασφάλισης της Ευρώπης. Πολλοί εσφαλμένα θεωρούν ότι οι ΗΠΑ επιστρέφουν σε ξεπερασμένα δόγματα απομονωτισμού και εσωστρέφειας παρότι συνεχώς οι αμερικανικές ηγεσίες και η διοίκηση διαβεβαιώνουν σταθερά με δηλώσεις, πράξεις και ενέργειες ότι παραμένει ως προτεραιότητα η διεθνής κυριαρχία.

Το σύνθημα MAGA (Make America Great Again) γοητεύει και έχει εσωτερική απήχηση, αλλά με την ίδια δύναμη υπογραμμίζεται στη διεθνή κοινότητα ότι η αμερικανική ηγετική επιδίωξη παραμένει ψηλά στην ατζέντα των αμερικανικών προτεραιοτήτων. Μπορεί το κέντρο του ενδιαφέροντος να μετακινείται προς την Άπω Ανατολή, αλλά η παρουσία των ΗΠΑ στην ισχυρή πολιτικά και οικονομικά Ε.Ε., στο ΝΑΤΟ, σε κάθε χώρα ενεργειακής σημασίας δεν αναθεωρείται.

Η Ουάσιγκτον επιλέγει, άλλοτε με ισχυρά σχήματα αντιπροσώπων και άλλοτε με ανάπτυξη άμεσων διμερών σχέσεων, να επιβεβαιώνει τις διαρκείς διεθνείς προτεραιότητές της και όχι προτίμηση προς εσωστρέφεια και απομονωτισμό.

Προφανώς το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, όπως η Ρωσία και η Κίνα, αντιλαμβάνονται απόλυτα τις διαχρονικές και επίμονες επιλογές των ΗΠΑ. Ο κόσμος που δημιουργήθηκε σταδιακά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο, με τη συνεργασία της Ευρώπης, το ξεπέρασμα του Ψυχρού Πολέμου, τις σχέσεις με Ρώσους, Κινέζους και τις αλληλεξαρτήσεις κάθε μορφής, δεν απειλείται άμεσα ούτε από σχήματα νέων συνεργασιών τύπου BRICS, ούτε από παράλληλα εμβρυακά διατραπεζικά συστήματα.

Βεβαίως με την αξιοποίηση των τεχνολογιών τα πάντα κινούνται ταχύτερα και ο χρόνος διεθνών σχέσεων και εφαρμογών καθημερινά καθίσταται βραχύτερος. Ο Πρόεδρος Τραμπ επέλεξε να αναμετρηθεί με αυτή την πρόκληση και θεωρεί ότι συγκρατεί ακόμη στην τροχιά του συμμάχους και παραδοσιακούς φίλους.

Αρκεί να θυμάται και να του υπενθυμίζεται από το επιτελείο του ότι ο Πρόεδρος Ζελένσκι ανταπαντούσε προβάλλοντας τα συμφέροντα του λαού του, τις αρχές του δυτικού κόσμου και της ελεύθερης οικονομίας, παρότι γνώριζε πως, από τη στιγμή που βρέθηκε στο Οβάλ Γραφείο, συνομιλούσε και αντιμετώπιζε τον πλανητάρχη, που διαθέτει πολύ νωπή και ισχυρή λαϊκή εντολή.

Επανάληψη διαβεβαιώσεων

Όσο υλιστικός ή καταναλωτικός και αν είναι ο κόσμος που προτιμούμε, οι λαοί, μόλις αισθανθούν ότι πρέπει να αντιμετωπίσουν την απόλυτη αναμέτρηση, επιλέγουν την ηρωική έξοδο από το Μεσολόγγι και το ολοκαύτωμα στο Αρκάδι ή στο Κούγκι.

Αρκεί οι ηγεσίες του κόσμου να κοιτάξουν κατάματα τους συνομιλητές τους και να μάθουν από την ιστορία του άλλου για να αντιληφθούν ότι οικοδομούμε όλοι μαζί, επειδή κάθε ένας που αποδομεί μονομερώς τη διεθνή σταθερότητα εκλαμβάνεται από το σύνολο ως η απόλυτη απειλή που προσθέτει κινδύνους ευρύτερων συρράξεων.

Στο ρευστό, πολύπλοκο περιβάλλον των διεθνών πολιτικών, γεωστρατηγικών, οικονομικών και ενεργειακών προκλήσεων πραγματοποιήθηκε προσφάτως μία ικανοποιητική συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών κ. Γεραπετρίτη με τον Αμερικανό ομόλογό του κ. Ρούμπιο.

Από τις δημόσιες δηλώσεις και την ενημέρωση που πολύ προσεκτικά προωθείται συμπεραίνουμε ότι διαπιστώθηκε η μακροχρόνια και σταθερή σχέση Ελλάδας – ΗΠΑ, η αξία της στρατηγικής σχέσης Αθηνών – Ουάσιγκτον και η επανάληψη της διαβεβαίωσης από την πλευρά των ΗΠΑ ότι όπου βρισκόμαστε με οικονομικό και στρατηγικό ενδιαφέρον, όπως στην Αλεξανδρούπολη, «κάποιος θα το σκεφτεί πολύ πριν μας ενοχλήσει».

Σίγουρα κάθε συζήτηση που πραγματοποιείται με την αμερικανική διοίκηση και τον Πρόεδρο Τραμπ εκκινεί από το δόγμα MAGA για τη συνέχιση της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ και όχι από την προσδοκία κάθε αναθεωρητή, που ελπίζει ότι οι ΗΠΑ θα τον κάνουν «μάγκα» των διεθνών εξελίξεων.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης

Brad Sigmon: Ο πρώτος θανατοποινίτης που οδηγείται στο εκτελεστικό απόσπασμα από το 2010 – Εθελοντές οι σκοπευτές

Μέση Ανατολή: Ο «απρόβλεπτος» Τραμπ, οι σχέσεις με Νετανιάχου και οι πιέσεις στον Λίβανο για «μεταρρυθμίσεις» – Τι είπε στέλεχος της Χεζμπολάχ στο topontiki.gr

Σύνοδος Κορυφής: Συμφωνία των 26 για την Ουκρανία, διαφώνησε η Ουγγαρία – Οι αποφάσεις για ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Άμυνας