Αντιγόνη Ζόγκα

Παλμίτα

Εκδόσεις: Ψυχογιός

Σελ.: 256

Δύο παράλληλες, ξεχωριστές αλλά και στενά αλληλοεξαρτώμενες ιστορίες, όπου η χρονικά κατοπινή έρχεται σαν εξέλιξη και αποτέλεσμα της αρχικής. Ας τα πάρουμε από την αρχή. Το μυθιστόρημα τρέχει σε δύο παράλληλες αφηγήσεις, που χρονικά περιέχονται στο διάστημα από το 1976 ώς τα χρόνια της πανδημίας, το 2022. Από κεφάλαιο σε κεφάλαιο αλλάζουμε διήγηση, χώρους και χρόνους.

Η πρώτη ιστορία ξεκινά από το μακρινό Μπουένος Άιρες, όπου μια καλοστεκούμενη, έξυπνη και ευτυχισμένη υπάλληλος του ιππόδρομου αφήνεται στο «πετάρισμα της καρδιάς της» μπροστά σε έναν γοητευτικό ξένο. Ο ιππόδρομος σχετίζεται τόσο με το πάθος όσο και με τη χρεοκοπία. Μοιάζει σαν ειρωνεία που η ζωή τη μετατρέπει σε αμείλικτη πραγματικότητα. Η αφήγηση εξελίσσεται σε τρίτο πρόσωπο – από απόσταση. Την ίδια στιγμή, η παράλληλη αφήγηση αλλάζει το μέτρο και γίνεται πρωτοπρόσωπη, ιδιαίτερα προσωπική. Και εδώ έχουμε μια γοητευτική Ελληνοαργεντίνα, της οποίας η καρδιά πεταρίζει μπροστά σε έναν δίμετρο γοητευτικό ώριμο άντρα. Στην πρώτη ιστορία, ο γοητευτικός νέος, που είχε αδυναμία στον ιππόδρομο, ήταν ένας Έλληνας ναυτικός που σαγήνευσε την ωραία Linda και το ίδιο βράδυ της έκανε το τραπέζι, καθώς είχε κερδίσει στον ιππόδρομο. Αν και δεν αναφέρεται, αφήνεται μια μικρή ρωγμή υπόνοιας ότι για τον ξένο η Αργεντίνα μπορεί να λειτούργησε σαν το γούρι του. Τελικά, η Linda είχε προβλέψει λάθος. Δεν θα έμενε απένταρος ο ναυτικός, τουλάχιστον εκείνη τη μέρα, αλλά η μετέπειτα ζωή της… Κι εδώ ελλοχεύει εκείνη η σκοτεινή και ύπουλη μοίρα που σε χρεώνει με βάσανα. Στη δεύτερη ιστορία, το πλάνο είναι κοντινό – ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με την κόρη τους, η οποία ενηλικιώνεται στο μεταξύ μέσα από την αφήγηση. Ακούμε την ανάσα της, ζούμε έντονα το ερωτικό της πάθος, αφουγκραζόμαστε τους παλμούς της, νιώθουμε την αγωνία της, καθώς η αφήγηση είναι καταιγιστική και ρεαλιστική, αποδίδοντας τη σκληρότητα της πραγματικότητας.

Η απόσταση που θα κάλυπτε το «πετάρισμα της καρδιάς» της ωραίας Αργεντίνας έχει καλυφτεί. Τέσσερα είναι τα βασικά πρόσωπα που πρωταγωνιστούν, ένθεν κακείθεν, της αφήγησης! Δύο ιστορίες, δύο ζευγάρια, μια ζωή που πρέπει να πληρώσει τον τελικό και μεγάλο λογαριασμό, να γίνει μέσα από την απώλεια παρανάλωμα της κάθαρσης.

Ρεαλισμός, αγωνία, μεταπτώσεις συναισθημάτων… Η συγγραφέας καταφέρνει με μιαν έντιμη όσο και σκληρή εξιστόρηση να δημιουργήσει στον αναγνώστη προβληματισμούς που δεν τον αφήνουν να ταυτιστεί εύκολα με κάποιον από τους ήρωες – ούτε καν με την τελική ηρωίδα, που θα κληθεί να δώσει ένα σκληρό υπαρξιακό τέλος σε αυτή την ιστορία. Ωστόσο, μένει και ένα ερώτημα – σοφά αναπάντητο: προς τι όλα αυτά; Αν υπήρχε απάντηση, σίγουρα θα μιλούσαμε για έναν άλλον κόσμο, έναν κόσμο που δεν θα είχε τίποτα κοινό με τον δικό μας…

Τι ακριβώς είναι εκείνο που κρατά αυτές τις σχέσεις σε μια διαρκή σκοτεινιά; Το ερώτημα είναι πολύ απαιτητικότερο από τις απαντήσεις που δίνονται και φυσικά δεν σχετίζεται ούτε με βεβαιότητες ούτε με θεωρίες, κυρίως όμως ούτε με εξιδανικεύσεις. Εντυπωσιακό όσο και ενδιαφέρον είναι ότι και στις δύο στενάχωρες ιστορίες εμφιλοχωρεί ένας υφέρπων θαυμασμός στη βίωση του πάθους και στις δραματικές συνέπειές της. Μοιάζει σαν να στήνεται μια σαγήνη ψυχών γύρω από τις σχέσεις, μια μέθη απ’ την οποία εξέρχεσαι λιγότερο χαρούμενος από όταν μπήκες. Να είναι νομοτέλεια; Όπως και να έχει, ο κόσμος του πάθους δεν είναι βαρετός, γι’ αυτό και δεν είναι τέλειος. Το πάθος είναι εχθρός της τελειότητας και καθόλου συμβατό με το «ευτυχισμένο τέλος». Άρα, τόσο στη ζωή όσο και στους μυθιστορηματικούς ήρωες, τα πάθη δεν έχουν καλό τέλος. Γι’ αυτό μας έλκουν, γι’ αυτό τα ζούμε, ήρωες ενός φανταστικού εαυτού, τολμηρού κι επικίνδυνου.

Ταυτόχρονα, στήνεται και μια παγίδα μέσα από την εξιδανίκευση του έρωτα, μια αντίφαση που εκφράζεται σαν πονηριά που κλείνει το μάτι στα βάσανα: τα κακά παιδιά έχουν ενδιαφέρον, τα καλά είναι βαρετά. Η περιφρόνηση της καθημερινότητας είναι ερεθιστική, ασκεί γοητεία, αλλά ταυτόχρονα είναι κι επικίνδυνη, όπως και η ιδέα ότι το στιγμιαίο πάθος μπορεί να έχει διάρκεια.

Είναι προφανές ότι οι εξιδανικεύσεις του έρωτα και η πεισματική άρνηση στοιχειώδους κατανόησης του κόσμου θα φέρει απογοητεύσεις που καθιστούν μεν τη ζωή ενδιαφέρουσα, ταυτόχρονα όμως και δύσκολη. Το χειρότερο δεν είναι ότι δεν υπάρχει ένοχος, αλλά το ότι δεν υπάρχει εξιλέωση.

Μια από τις βασικές παρερμηνείες που γεννιούνται από τις σχέσεις των δύο φύλων είναι ο τρόπος να κατανοηθεί αυτή η μυστήρια ένωση «εις σάρκα μιαν». Εδώ βρισκόμαστε στην αφετηρία των μεγάλων παρεξηγήσεων που χάνονται στις σκοτεινές διακλαδώσεις του ανθρώπινου ψυχισμού.

Το μυθιστόρημα της Ζόγκα έχει ένα βασικό προσόν που δεν το συναντούμε συχνά: είναι αυθεντικά ρεαλιστικό, δεν εντάσσεται στον λογοτεχνικό κανόνα, δεν φτιασιδώνεται, είναι καταιγιστικά ειλικρινές, σαν να έχει διατηρηθεί ο χρόνος μέσα σε μια στρώση διάφανου πάγου. Γράφεται με τα σπλάχνα, εξ ου και δεν υπάρχουν ωραιοποιήσεις, όλα συμβαίνουν στο ψυχρό κλίμα του ρεαλισμού με την αφοπλιστική του σκληρότητα. Αυτό, δε, είναι που το κάνει τρυφερό.

Διαβάστε επίσης:

Βιβλίο: Η πάλη των λέξεων ή καλή απόλαυση με τον σοσιαλεθνικισμό!

Οι αποκαλυπτικές επιστολές της γλυκιάς του «γαϊδουρίτσας»!

Βιβλίο: Ένα αρχέγονο πάθος της ανθρωπότητας