Ηταν 7 Σεπτεμβρίου 1999. Μια ζεστή, συνηθισμένη ημέρα για τους κατοίκους του Λεκανοπεδίου της Αττικής.
Ξαφνικα, στις 14:56:50, τα πάντα άλλαξαν. Το ρήγμα της Πάρνηθας έδωσε σεισμό μεγέθους 5.9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.
Το λεκανοπέδιο της Αττικής σείστηκε για 15 δευτερόλεπτα. Οι κάτοικοι της Αθήνας «κουνιούνται» αρκετά – ειδικά όσοι μένουν σε περιοχές κοντά στην Πάρνηθα, όπως Μεταμόρφωση, Νέο Ηράκλειο, Νέα Ιωνία, Τατόι, Θρακομακεδόνες. Μενίδι.
Ωστόσο, λίγο αργότερα αποδείχτηκε ότι ο σεισμός είναι ο φονικότερος των τελευταίων 50 ετών.
Προκάλεσε πολλές καταστροφές εξαιτίας της εγγύτητάς του στην Αθήνα, με επίκεντρο 18 χιλιόμετρα μόλις από το κέντρο της πόλης, ανάμεσα στις Αχαρνές και τον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας, καθώς και του μικρού εστιακού του βάθους.
Ωστόσο, μία πτυχή αυτής της καταστροφής που εξελιχθηκε σε πραγματική τραγωδία ανέδειξε για άλλη μία φορά τις παθογένειες του ελληνικού κράτους.
Στην οδό Τατοΐου 1 στο Μενίδι…
Στην οδό Τατοΐου 1 στο Μενίδι λειτουργούσε ένα τριώροφο εργοστάσιο, αυτό της Ρικομέξ. Την ώρα του σεισμού το κτίριο τραντάζεται αφύσικα, Καταρρέει μέσα σε δευτερόλεπτα. Οσοι εργάζονταν μέσα σε αυτό δεν πρόλαβαν να φύγουν.
Το μόνο που έμεινε όρθιο είμαι μία γωνία του από την οποία κρέμονται τσιμεντένιες σκάλες και μεγάλα κομμάτια από μπετόν.
Το υπόλοιπο μετατράπηκε σε έναν άμορφο σωρό αρκετά μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.
Κάτω από τα ερείπια αυτά βρίσκονταν εγκλωβισμένοι ή καταπλακωμένοι περίπου 40 άτομα. 40 άτομα που εργάζοταν στο εργοστάσιο. Που ξεκίνησαν εκεινο το πρωί να πάνε στη δουλειά τους, όπως κάθε πρωί.
Μέσα σε λίγη ώρα πλήθος κόσμου έχει συγκεντρωθεί στα ερείπια.
Κάθε τόσο αστυνομικοί και πυροσβέστες ζητούν από το πλήθος να σωπάσει. Όταν επικρατεί σιωπή, μπορεί κανείς να ακούσει τις απελπισμένες κραυγές αγωνίας όσων βρίσκονται κάτω από τα ερείπια και είναι ακόμη ζωντανοί.
Θάφτηκε μαζί με τους 40 αυτούς ανθρώπους η εικόνα μιας – δήθεν – σύγχρονης Ελλάδας, μιας – δήθεν – χώρας δικαίου και – δήθεν – αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης.
Η επιζήσασα
Θαμμένη ζωντανή για δύο ημέρες έμεινε η 31χρονη Εύη Σοφίλου, που κατόρθωσε να επιζήσει πάνω από 46 ώρες εγκλωβισμένη στα συντρίμμια του εργοστασίου .
«Στην αρχή πίστεψα ότι ήμουν κλεισμένη μέσα σε φέρετρο. Μουδιασμένη, ακίνητη, έστρεψα το βλέμμα όσο μπορούσα. Δεν είδα ούτε λουλούδια ούτε μαξιλαράκι. Ένιωσα μια απίστευτη χαρά. Ζούσα. Μόνο αν βρεθεί κανείς στη θέση μου θα καταλάβει πόσο αλλόκοτα δουλεύει το μυαλό τέτοιες ώρες» θα περιγράψει η ίδια αργότερα μιλώντας στο περιοδικό Ταχυδρόμος.
Οι υπολοιποι 39 άνθρωποι που βρίσκονταν κάτω από τα χαλάσματα τις Ρικομεξ, δεν τα κατάφεραν. Ανασύρθηκαν νεκροί.
«Σαν χάρτινος πύργος»
«Η κατάρρευση του κτιρίου της Ρικομέξ οφείλεται σε σωρεία παρατυπιών. Δεν αποδίδεται στον σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου του 1999. Ακόμη και ένας σεισμός μικρότερης έντασης θα ήταν αρκετός για την καθολική κατάρρευση του κτιρίου».
Το παραπάνω αποτελεί απόσπασμα του σκεπτικού της πρότασης με την οποία η τότε εισαγγελέας Πρωτοδικών, Γεωργία Αδειλίνη, ζήτησε την παραπομπή σε δίκη στο Μικτό Ορκωτό Δικαστηρίο Αθηνών έντεκα ατόμων -μεταξύ των οποίων μέλη του Δ.Σ. της Ρικομέξ, πολιτικούς μηχανικούς και τον αρχιτέκτονα του κτιρίου- με την κατηγορία της ανθρωποκτονίας από πρόθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή και κατά συναυτουργία (κακούργημα).
Στην πρότασή της, η Αδειλίνη χαρακτήρισε το κτίριο της Ρικομέξ «οιονεί τάφο», απαρίθμησε τις παρατυπίες (24 έναντι 32 υποστηλωμάτων που προέβλεπε η άδεια, έλλειψη δοκών, αυθαίρετη προσθήκη ορόφων, ελλιπή επισκευή από την πυρκαγιά του 1993 κ.ά.) και κατέστησε σαφές ότι η παράβλεψη όσων προέβλεπαν οι οικοδομικές άδειες του κτιρίου -στοιχείο που υπογραμμίζεται και στο πόρισμα των πραγματογνωμόνων- οδήγησε στον θάνατο 39 άτομα, μεταξύ των οποίων και ένα 11χρονο κορίτσι, και τον σοβαρό τραυματισμό άλλων πέντε.
Όλοι αθώοι
Λίγο αργότερα, οι 11 κατηγορούμενοι γίνονται 6, αφού το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών μειώνει τον αριθμό, παραπέμποντας τα μέλη του ΔΣ της Ρικομέξ, τον αρχιτέκτονα και τους πολιτικούς μηχανικούς. Για τους υπόλοιπους πέντε, το Συμβούλιο Εφετών έκρινε ότι δε γνώριζαν για τα λάθη και τις παραλείψεις που έγιναν στη Ρικομέξ. Στο εδώλιο όμως έκατσαν τελικά μόνο οι τέσσερις.
Μετά από πρωτοφανείς καθυστερήσεις, το 2004 κιαι σε πολύ φορτισμένο κλίμα, γίνεται η δίκη. Πρωτοβάθμια αθωώνονται δύο από τους τέσσερις κατηγορούμενους.
Ο αρχιτέκτονας Νίκος Σχολίδης και ο μηχανικός Αλέξανδρος Δόβας καταδικάστηκαν σε φυλάκιση 5 ετών, καθώς το Δικαστήριο μετέτρεψε το κακούργημα της ανθρωποκτονίας με πρόθεση στο πλημμέλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια.
Και οι δύο αφέθηκαν ελεύθεροι καθώς το δικαστήριο έδωσε ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεσή τους.
Η πτώχευση
Στο μεταξύ η Ρικομέξ έχει κάνει αίτηση για πτώχευση και αρνείται να πληρώσει αποζημιώσεις στις οικογένειες των θυμάτων.
Το θέμα πηγαίνει στη Βουλή, όπου οι βουλευτές όλων των κομμάτων αρνούνται να παρέμβουν με νομοθετική ρύθμιση εναντίον της πτωχευσης, η οποία ψαρακτηρίζεται «προσχηματική», από τις οικογένειες των θυμάτων.
Το 2007 γίνεται και η δίκη σε δεύτερο βαθμό.
«Κανείς τελικά δεν έφταιξε. Μόνο τα παιδιά μας που εργάζονταν εκεί. Κανείς άλλος». Η κραυγή έσκισε τη σιωπή που απλώθηκε στο ακροατήριο του Μικτού Ορκωτού Εφετείου Αθηνών, με το άκουσμα της λέξης «αθώοι» που εκστόμισε ο πρόεδρος στην υπόθεση.
Το δικαστήριο αποφάσισε ότι ο αρχιτέκτονας και ο μηχανικός δεν είχαν ευθύνη για τις κατασκευαστικές προσθήκες που έγιναν στο κτίριο, το οποίο, ούτως ή άλλως είχε πρόβλημα στατικότητας.
Για τους συγγενείς των θυμάτων φάνταζε σαν φάρσα η ανάμνηση μιας δήλωσης που είχε κάνει ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, την επόμενη της κατάρρευσης της Ρικομέξ.
Τότε που έλεγε ότι μετά από εντολή του, ο υπουργός Δικαιοσύνης παρήγγειλε προς τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου την άσκηση ποινικών διώξεων εναντίον των υπευθύνων εκείνων για τις καταστροφές, για τους θανάτους, για τους τραυματισμούς. «Η άποψή μας και η επιθυμία μας είναι να εντοπισθούν και να τιμωρηθούν το ταχύτερο» είχε πεί τότε…
Μάθε πρώτος για την επικαιρότητα με εγγραφή στο Newsletter.
Το topontiki.gr σέβεται όλες τις απόψεις, αλλά διατηρεί το δικαίωμά του να μην αναρτά υβριστικά σχόλια και διαφημίσεις. Οι χρήστες που παραβιάζουν τους κανόνες συμπεριφοράς θα αποκλείονται. Τα σχόλια απηχούν αποκλειστικά τις απόψεις των αναγνωστών.
